ပင္လယ္ကို နမ္းရွိဳက္ခြင့္ရဖို႕
ခရီးျပင္းႏွင္ ျမစ္တစ္စင္း
အလ်ားရွည္ေ၀း ေရစီးေႏွးခဲ့။
ဒီေရအနင္းမွာ ငန္ပ်သြားတဲ့
ျမစ္၀ကၽႊန္းေပၚေရ
လတာျပင္ လမုေတာ ဘဲအုပ္
မ်က္ေမွာင္ကုတ္ ရွဳခင္းအေဟာင္းနဲ႕
ေထာင္းလေမာင္းထခဲ့။
(ဒႆေနမင္း)
ယဥ္ေက်းမႈ ဆိုတာ (၂) – ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအစ ယဥ္ေက်းမႈ ဖလွယ္ပံုကို ေလ့လာျခင္း
Posted: April 25, 2012 in ဗဟုသုတ, သမိုင္း, သမိုင္းေနာက္ခံ, ေဆာင္းပါးယဥ္ေက်းမႈ ကူးလူးဖလွယ္မႈနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ပထမ ေဆာင္းပါးနိဂံုးမွာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ စားေသာက္၊ ေနထိုင္၊ ဝတ္ဆင္၊ ျပဳမူ၊ ဆက္ဆံ ပံုေတြဟာ ေခတ္သစ္ ကမၻာရဲ႕ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာျဖန္႕က်က္ျဖစ္ထြန္းမႈ သေဘာအရ၊ တနည္းအားျဖင့္ အေတြးအေခၚ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သတင္းအခ်က္အလက္၊ အရင္းအႏွီး၊ ကုန္စည္၊ လူမႈဆက္ဆံေရး စတာေတြဟာ ေခတ္ဆက္သြယ္ေရး၊ နည္းပညာ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈနဲ႕အတူ ေျမေက်ာရႈံ႕ၿပီး ကမၻာ့ပထဝီကိုျဖတ္သန္းဆီးစီးလာတဲ့ ျဖစ္စဥ္သေဘာေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲလာတယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဒီေဆာင္းပါးမွာေတာ့ လူအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အစ သမို္င္း၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ျပန္လည္ ေလ့လာရင္လည္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အခ်င္းခ်င္း ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္း၊ ေနထိုင္၊ စားေသာက္၊ ဝတ္ဆင္မႈ ပံုစံေတြဟာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္လို ျမန္ဆန္၊ ႀကီးထြား၊ သိသာမႈ မရွိသည့္တိုင္ေအာင္ အျပန္အလွန္ ကူးယူ ေလ့ရွိတာပါပဲ ဆိုတဲ့ သေဘာကို ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးပါမယ္။
အႀကိဳသမိုင္း (Prehistory)
သမိုင္မတင္မီေခတ္ (ဝါ) ျမန္မာ့အႀကိဳသမိုင္းကိုၾကည့္ရင္ ခုလက္ရွိ ျမန္မာျပည္ အထက္ပိုင္းမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္း အေထာက္အထား ေတြအရ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄၀၀,၀၀၀ ခန္႕ကစၿပီး အညာသားလို႕ နာမည္ေပးထားတဲ့ လူလို႕ ေျပာႏိုင္တဲ့ သူေတြ ရွိေနၿပီ ျဖစ္တယ္။ ဒီ ေရွးလူ (သို႕) အညာသားေတြဟာ ဂ်ာဗားလူ၊ ေဘဂ်င္းလူေတြလိုပဲ မတ္တပ္ရပ္ၿပီး သြားႏိုင္ေနၿပီ။ ေခါင္းေသးငယ္၊ မ်က္ႏွာ မလွ၊ ကိုယ္လက္ အခ်ိဳးမက်ေပမယ့္ လိင္အပါအဝင္ ကိုယ္လက္အဂၤါ စံုေနၿပီ၊ ယခင္အႏွစ္ ၄၀,၀၀၀ ခန္႕ စၿပီး မႏုႆလူသား စစ္စစ္ျဖစ္ေနၿပီ ျဖစ္တယ္။
ပထမေတာ့ အညာသားေတြဟာ ေက်ာက္ေခတ္လူရိုင္းေတြ (Savages) ျဖစ္တယ္။ အညာသားေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ (Anyathian Culture) ကလည္း ကမၻာအႏွံ႕အျပားက ေရွးဦးလူေတြလိုပဲ ပထဝီ၊ ရာသီဥတု စတဲ့ သဘာဝရဲ႕ ပံုသြင္းျခင္းကို ခံရတယ္။ သူတို႕ဟာ အဝတ္မဝတ္ဘူး၊ မီးကို အသံုးခ်တတ္ၿပီ၊ သဘာဝဒဏ္နဲ႕ သူတို႕ထက္ႀကီးတဲ့ သတၱဝါႀကီးေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္က လြတ္ေအာင္ ဂူထဲမွာ ေနေလ့ရွိတယ္။ အပူပိုင္းသစ္ေတာေတြက ရတဲ့ အပင္၊ အသီး၊ အရြက္၊ အေခါက္၊ အျမစ္ေတြ၊ သူတို႕ ဖမ္းႏိုင္တဲ့ သူတို႕ထက္ အင္အားနည္းတဲ့ အေကာင္ေတြ၊ ငါးေတြကို စားတယ္။ လက္နက္အျဖစ္ ေက်ာက္ေခတ္ဦးမွာ ေက်ာက္ခဲၾကမ္း၊ ေနာက္ပိုင္း (လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္၂၀၀,၀၀၀ ခန္႕) မွာ ေက်ာက္ကို လက္နက္အျဖစ္ ပီပီျပင္ျပင္ လုပ္တတ္လာတဲ့ အျပင္ သစ္သား တင္းပုတ္၊ ဝါးခၽြန္၊ ေလာက္လႊဲေတြကိုပါ အသံုးျပဳလာတယ္။ မုဆိုး၊ တံငါအျဖစ္ အသက္ေမြးတယ္။ ပုဂၢလိက မိသားစုပံုစံမ်ိဳး မဟုတ္ေပမယ့္လည္း ဘံု အိမ္ေထာင္၊ သားေမြးျပဳၾကတယ္။ လင္၊ မယား (ဝါ) ေယာက်ၤား၊ မိန္းမ တန္းတူ အိမ္ေထာင့္ တာဝန္ (ဝါ) အုပ္စုတာဝန္ စားဝတ္ေနေရး၊ လံုျခံဳေရးကို ထမ္းတယ္။ အုပ္စု တစ္ခုနဲ႕ တစ္ခု ရန္ျဖစ္ေလ့ရွိေနၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူအင္အားလိုေတာ့ မ်ိဳးဆက္ပြားမႈမွာ အဓိက်တဲ့ မိန္းမေတြဟာ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑ာမွာ ေနရာေပးေလ့ရွိတယ္။ ေခတ္မီသားဖြားပညာလို႕ မဆိုႏိုင္ေပမယ့္ သူတို႕နည္း၊ သူတို႕ဟန္နဲ႕ စနစ္တက် သားဖြားပညာတတ္ေနၿပီ။ လူဦးေရးပြားစီးပြားမႈ တန္ဖိုးကို နားလည္ေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ကေလးအရြယ္ အေသအေပ်ာက္ ျဖစ္မႈကို အေလးထားတယ္။ အုပ္စုေတြ ရန္ျဖစ္ရင္ ရံႈးတဲ့ အုပ္စုက ေယာကၤ်ားေတြ အသတ္ခံရေလ့ရိွၿပီး၊ မိန္းမေတြ မယားအျဖစ္ အသိမ္းခံရတယ္ဆိုေတာ့ ေရွးလူေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ အုပ္စုမတူ (မ်ိဳးကြဲ) ေတြကို အိမ္ေထာင္ျပဳေလ့ရွိတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ သူတို႕ အေၾကာင္းေတြကို ခုေခတ္ ရွမ္းျပည္မွာ ရွိတဲ့ ျပဒါလင္းဂူ ယခင္အႏွစ္ (၁၀,၀၀၀ – ၂၀,၀၀၀) ခန္႕က လို လိႈဏ္ဂူေတြမွာ ေရးဆြဲထားတဲ့ ေက်ာက္နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြကတဆင့္ သိရတယ္။
ေက်ာက္ေခတ္သစ္ ေတာ္လွန္ေရးစၿပီးေတာ့ အညာသားေတြဟာ လူရိုင္းကေန လူၾကမ္းေတြ (Barbarians) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတယ္။ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ (ယခင္အႏွစ္ ၉,၀၀၀ – ၃,၀၀၀) မွာ ယဥ္ေက်းမႈလည္း တိုးတက္လာၿပီ။ အဝတ္ကို အရွက္လုံရံု ဝတ္တတ္ၿပီ၊ မုဆိုး၊ တံငါ ဘဝကို လံုးလံုး မစြန္႕ေပမယ့္ စိုက္ပ်ိဳးေရး နဲ႕ ေမြးျမဴေရး စလုပ္လာ ၿပီျဖစ္တယ္။ အညာသားေတြဟာ သဘာဝက ရတဲ့ ထန္းရည္၊ ထန္းလ်က္ တို႕ကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၁၀၀,၀၀ ခန္႕က စားသံုးတတ္ေနေပမယ့္ လူက စိုက္ရတဲ့ ဆန္ (စပါး) ကိုေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၈,၀၀၀ ခန္႕က စစိုက္ၿပီး စားၾကတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ (၃,၀၀၀) ခန္႕က စၿပီး ဆည္ေရေသာက္ စပါး စိုက္တတ္ ၿပီ ျဖစ္တယ္။ ကြမ္းရြက္ကို သိေနၿပီျဖစ္ေပမယ့္ ကြမ္းစားတဲ့ ဓေလ့မရွိေသးပါ။
ေျမျပန္႕ ေတြမွာ အိမ္ေဆာက္၊ ရြာတည္ ေနထုိင္လာၾကၿပီ၊ အိုးထိန္းစက္ မလုပ္တတ္ေသးေပမယ့္ လက္လုပ္အိုးေတြ လုပ္ၿပီး ခ်က္ျပဳတ္ စားေသာက္တတ္ေနၿပီ၊ လက္နက္အတတ္မွာလည္း ေလးနဲ႕ျမား လုပ္တတ္ၿပီ ျဖစ္တယ္။ ဝန္တင္လွည္းလုပ္တတ္ၿပီး လွည္းနဲ႕ ႏြားတြဲ သံုးတတ္ၿပီ ျဖစ္တယ္။ အစားအစာ ရွာေဖြစုေဆာင္းရတဲ့ ဘဝကေန အစားအစာ (အသီးအႏွံ၊ အသား) ကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ၿပီ၊ စုေပါင္းထုတ္လုပ္၊ စုေပါင္းစားေသာက္ၾကတဲ့ သမိုင္းဦးဘံုေျမစနစ္ အစျပဳၿပီလို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။
ေက်ာက္ေခတ္တေလ်ာက္လံုးကို ၾကည့္ရင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ အေနနဲ႕ ေညာင္ပင္ႀကီးေတြ၊ ေက်ာက္တံုး၊ေက်ာက္ေတာင္ အႀကီးႀကီးေတြကို ကိုးကြယ္တာေတြ ရွိတယ္။ တမလြန္ဘဝယံုၾကည္တယ္လို႕ ယႈဆရတယ္။ အုပ္စုမတူတဲ့ သူေတြကို ဖမ္းၿပီး ယစ္ပူေဇာ္တယ္၊ လူသားစားတယ္လို႕ေတာ့ တထစ္ခ် မဆိုႏိုင္၊ စားတဲ့ အုပ္စုေတြ ရွိေကာင္းရွိမယ္၊ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ အေနနဲ႕ ယစ္ပူေဇာ္ပြဲေတြမွာ ေယာကၤ်ား၊ မိန္းမ ေသရည္၊ ေသရက္ ေသာက္ၾကတယ္။ ေက်ာက္ေခတ္သစ္မွာ ပန္းခ်ီ၊ ပံုဆြဲ၊ အႏုပညာ ကို ခံစားဖန္တီးတတ္ၿပီလို႕ ယူဆႏိုင္တယ္။
သူတို႕ေတြဟာ လက္ရွိ လူမ်ိဳးအေခၚနဲ႕ ဘာလူမ်ိဳးေတြလည္းလို႕ ေသခ်ာမေျပာႏိုင္၊ တိဗက္ျမန္မာ၊ ပ်ဴ၊ မြန္ခမာ၊ ထိုင္းရွမ္း ေတြ ျဖစ္စရာ ရွိတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္အႏွံ႕အျပား မွာ ေနၿပီးေတာ့ မႏုႆေဗဒ အေခၚအရေတာ့ မြန္ဂိုလြိဳက္၊ နီဂရြိဳက္၊ ၾသစေၾတလြိဳက္ စတဲ့ အမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တယ္။
ျမန္မာအပါအဝင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ တရုတ္၊ အာရွအလယ္ပိုင္း ေက်ာက္ေခတ္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ လူဦးေရစီးေၾကာင္းေတြရွိၿပီး ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့၊ အတတ္ပညာ ဖလွယ္တာေတြရွိေနၿပီ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို အဆိုပါ ေဒသေတြမွာ တူးေဖာ္ေတြ႕ရတဲ့ ပံုသ႑ာန္တူညီတဲ့ ေက်ာက္ေခတ္လက္နက္ေတြက သက္ေသျပဳတယ္။ အေနာက္ဘက္ အိႏၵိယ နဲ႕ေတာ့ အဲ့အခ်ိန္အထိ ထိစပ္မႈ မရွိေသးပါ။
ခု အထက္မွာ တင္ျပခဲ့တာေတြ အမ်ားစု ဟာ ေျမထဲမွ တူးေဖၚရရွိတဲ့ေျမထဲသမိုင္း (Archaeology)၊ အေထာက္အေထားအေပၚ အေျခခံတယ္။ ေက်ာက္နံရံ အရုပ္ေတြက တဆင့္သိရတဲ့ အစသမိုင္း (Protohistory ) မွ အခ်က္ေတြလည္း ပါတယ္။
အစသမိုင္း (Protohistory)
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃,၀၀၀ ခန္႕ လက္ရွိ ျမန္မာေတြေနတဲ့ ေနရာမွာ လူေတြစုစည္းေနထိုင္မႈ၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း က်ယ့္ျပန္႕လာၿပီး ၿမိဳ႕ေတြ စေပၚလာၿပီ ျဖစ္တယ္။ လက္ရွိ တူးေဖာ္ေတြ႕ရွိခ်က္အရ အေစာဆံုး ဟု ယူဆႏိုင္တဲ့ ၿမိဳ႕မွာ ကူမဲၿမိဳ႕ အနီးရွိ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း မိုင္းေမာ (ယခင္ႏွစ္ ၂,၁၀၀) ျဖစ္တယ္။ ေတြ႕ရွိၿပီး ကနဦး ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြကေတာ့ ပ်ဴလူမ်ိဳးေတြပဲ တည္တဲ့ ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ အနီးရွိ ဗိႆႏိုး (ယခင္ႏွစ္ ၂,၀၀၀)၊ ဝက္လက္ၿမိဳ႕အနီးရွိ ဟန္လင္း (ယခင္ႏွစ္ ၁,၇၀၀)၊ ေမာ္ဇာအနီးရွိ သေရေခတၱရာ (ယခင္ႏွစ္ ၂,၁၀၀) တို႕ ျဖစ္တယ္။ ကုန္ေဘာင္ေခတ္ ဘႀကီးေတာ္ (၁၈၁၉-၁၈၃၇) လက္ထက္ မွန္နန္းရာဇဝင္ (The Glass Palace Chronicle of the Kings of Burma) (၁၈၂၉) မွာ ဘုရား (ဗုဒၶ)နဲ႕ အမ်ိဳးေတာ္ေအာင္ ၾကံဖန္ၿပီး “တေကာင္း အဘိရာဇာ သာကီမ်ိဳး” လို႕ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ရတဲ့ အထက္ဘက္ (ေျမာက္ပိုင္း) က တေကာင္းလည္း ေျမထဲသမိုင္းေတြ႕ရွိခ်က္အရ ပ်ဴၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံပဲ ျဖစ္တယ္။
အေရွ႕ေျမာက္ကလာတဲ့ ပ်ဴေတြဟာ ျမန္မာေတြ လိုပဲ မြန္ဂိုလြိဳက္လူမ်ိဳးႏြယ္၊ တိဗက္-ျမန္မာ (တိဗက္တို-ဘာမင္း) စကားေျပာ သူေတြ ျဖစ္တယ္။ ပ်ဴေခတ္ေရာက္ေတာ့ အိႏၵိယနဲ႕အဆက္အဆံ ရွိတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာေနၿပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ အိႏၵိယ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဟိႏၵဴ၊ ျဗဟၼဏအယူ (Barhmanism)၊ ဗုဒၶသာသနာ စတာေတြ လႊမ္းမိုးတယ္။ အိႏၵိယတိုင္းသားေတြဟာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဗိသုကာ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ အေတြးအေခၚ၊ စီးပြားေရး နယ္ပယ္ေပါင္းစံုမွာ အေထာက္အပံ့ေပးခဲ့တယ္။ ျမန္မာေတြ လက္ရွိျမန္မာေတြေန ေနတဲ့ ေနရာေတြကို မဝင္ခင္ကတည္းက သူတို႕ဟာ ပင္လယ္ကတဆင့္ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဝင္လာေနထိုင္ေနၿပီ ျဖစ္တယ္။ [ပါေမာကၡလုစ့္ (G.H.Luce) ၁၉၄၀ မွာ ေရး၊ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ၂၀၀၅ မွာ ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ တည္းျဖတ္၊ ဘာသာျပန္ “Economic Life of the Early Burma” စာတမ္း မွ]။
အၾကမ္းအားျဖင့္ ပ်ဴေတြ လက္ရွိ ျမန္မာေတြ ေနတဲ့ ေနရာမွာ ေနသြားတဲ့ကာလက ခရစ္ရာစု (၄) ရာစု မွ (၉) ရာစု အထိလို႕ သတ္မွတ္ႏိုင္တယ္။ ခရစ္ႏွစ္ (၇) ရာစုခန္႕မွာ အိႏၵိယ အကၡရာကို သံုးၿပီး ပ်ဴေတြ စာေရးတတ္လာတယ္။ အဝတ္အစား၊ ဓေလ့၊ ထံုးစံ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ေတြမွာ အိႏၵိယဟန္ ေတာ္ေတာ္လႊမ္းမိုးတယ္။ ျမိဳ႕နာမည္ေတြကိုလည္း ဗိႆႏိုး (Vishnu)၊ သေရေခတၱရာ (Sri Ksetra) အစရွိသျဖင့္ အိႏၵိယကလာတဲ့ ပါဋိ (Pali)၊ သကၠတ (ရိုက္) (Sanskrit) ဘာသာစကား နာမည္ေတြ ေပးတယ္။ အမ်ားစုဟာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶ (Theravada Buddhism) ဘာသာဝင္ေတြျဖစ္တယ္လို႕ ယႈဆႏိုင္ေပမယ့္ မဟာယန (Vajrayāna)၊ ဟိႏၵဴ (Hinduism) ၊ ျဗဟၼဏအယူ (Barhmanism)၊ ေလာကနတ္အယူ (Avalokiteśvara)၊ နတ္ကိုးကြယ္မႈ စတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ကၽြဲ၊ႏြား ယစ္ပူေဇာ္မႈေတြ၊ အရက္ေသစာ ေသာက္စားမႈေတြလည္း တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ရွိေသးတယ္။
ေက်ာက္ေခတ္ကေန ေၾကးေခတ္ကို ေျပာင္းသြားၿပီ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြးေရး အရဆိုလည္း သမိုင္းဦးဘံုေျမစနစ္ ကေန အိႏၵိယက ရတဲ့ ေျမရွင္ ပေဒသရာဇ္စနစ္ကို စေျပာင္းၿပီ ျဖစ္တယ္္။ လူမလိုင္အလႊာ (Elite) ပေဒသရာဇ္ေတြ၊ အုပ္စိုးသူလူတန္းစာ၊ ကုန္သည္၊ သာသနာ့ဝန္ထမ္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ သူဆင္းရဲ၊ စတဲ့ လူတန္းစားေတြ ေပၚလာၿပီ ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္စနစ္လည္း ရွိတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကုန္သြယ္မႈ၊ ေငြေၾကးစနစ္ (ပ်ဴ ေငြဒဂၤါး) စတဲ့ ခိုင္မာတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္လည္း ရွိၿပီ ျဖစ္တယ္။ ပ်ဴၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံေတြဟာ တရုတ္ နဲ႕ အိႏၵိယ ၾကား ကုန္သြယ္မႈ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ ရွိေတာ့ စီပြားဖြံ႕ၿဖိဳး၊ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာတယ္။ ေရာမသံအဖြဲ႕ေတြေတာင္ ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ျဖတ္ဖူးတယ္လို႕ တရုတ္မွတ္တမ္းေတြမွာ ပါတယ္။ အဓိကကုန္သြယ္မႈကေတာ့ တနသၤာရီကမ္းရိုးတန္းမွတဆင့္ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ကုန္သြယ္မႈ ျဖစ္တယ္။
ပ်ဴဟာ အိႏၵိယမွ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာေပ စတာေတြ ရၿပီး ျဖစ္လို႕ ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္တန္းျမင့္ၿပီး အင္မတန္ ယဥ္ေက်းၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္းေခတ္ေတြလို မိန္းမခြဲျခားခံရမႈလည္း မရွိဘူး။ မိန္းမေတြလည္း ေယာက်ၤားေတြနဲ႕ အတူ စာတတ္ေျမာက္ ၾကတယ္။ အႏုပညာ၊ လက္မႈပညာ၊ ဗိသုကာပညာ အင္မတန္ထြန္းကားတယ္၊ အံ့ၾသဘြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ လက္ရာေျမာက္ၾကတယ္။ တရုတ္မွတ္တမ္းတခ်ိဳ႕က ပ်ဴေတြဟာ အလြန္ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို လုိလားတယ္၊ စစ္ပြဲကို မႀကိဳက္ဘူး၊ အဝတ္မွာ ပိုးထည္ဝတ္ရင္ ပိုးေကာင္ေလးေတြကို သတ္တယ္ျဖစ္မွာစိုးလို႕ ခ်ည္ပဲဝတ္တယ္လို႕ေတာင္ ေရးၾကတယ္။
ခုလက္ရွိ ျမန္မာေတြ ေနတဲ့ ေနရာမွာ ပ်ဴလိုပဲ အရင္ေန ေနတာက ယခု ကမ္ပူခ်ာ၊ ဗီယက္နမ္ရွိ လူမ်ိဳးေတြနဲ႕ အမ်ိဳးတူ၊ ၾသစႀတိဳေအရွားတစ္အႏြယ္ဝင္ မြန္ခမာ မ်ိဳးႏြယ္ မြန္ေတြျဖစ္တယ္။ မြန္ေတြဟာ ျမန္မာျပည္ ေအာင္ပိုင္း ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚမွာ အဓိကေနတယ္ဆိုေပမယ့္လည္း ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းကိုလည္း ေရာက္တယ္။ သူတို႕ဟာ ပ်ဴလိုပဲ အိႏၵိယ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးစံ၊ စာေပ၊ အကၡရာ ကို လက္ခံေတာ့ ျဗဟၼဏ ဘာသာဝင္၊ ဗုဒၶ ဘာသာဝင္ေတြျဖစ္လာၿပီး ခရစ္ႏွစ္ (၈) ရာစုေလာက္မွာ စာေရးတတ္လာတယ္။
ပ်ဴ နဲ႕ မြန္ ေတြ ထိေတြ႕မႈ ရွိၾကေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးစံ၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး အျပန္အလွန္ ဖလွယ္၊ အက်ိဳးျပဳတယ္၊ ပိုအားေကာင္းတဲ့ အိႏၵိယ ယဥ္ေက်းမႈ ကို ႏွစ္စုစလံုးရေတာ့လည္း ယံုၾကည္မႈကိုးကြယ္မႈ၊ စာေပ စတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈတိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိလာတယ္။ ပ်ဴၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္မႈပံုစံေတြရဲ႕ ၾသာဇာဟာ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျမိဳ႕ျပတည္ေထာင္မႈတြင္သာမက ယိုးဒယား (Siamese) အထိပါ သက္ေရာက္တယ္။ ျမန္မာေတြ ခုလက္ရွိ ျမန္မာအမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ အလယ္ပိုင္းကို ဝင္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ အိႏၵိယ၊ ပ်ဴ၊ မြန္၊ တို႕ဆီက ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့၊ ဗိသုကာ၊ စာေပ စတာေတြ ရလို႕ ေတာင္ေပၚသား လူၾကမ္း၊ လူရိုးႀကီးေတြ အျဖစ္ကေန ေနာက္ပိုင္း ပုဂံလက္နက္အင္ပါယာႀကီး ထူေထာင္ႏိုင္တဲ့အထိ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းခဲ့ရတယ္။
ပ်ဴ နဲ႕ မြန္ ေတြ တန္ခိုးက်ဆင္းတဲ့အခ်ိန္ ျမန္မာေတြ ေျမျပန္႕ဆင္းလာၿပီး အေျခခ်ပံု နဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ဆက္လက္ျဖစ္ထြန္းပံုေတြကို ေနာက္ေဆာင္းပါးမွာ ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
၁၉၊ ဧၿပီ၊ ၂၀၁၂
ကိုးကား။ ။
ဗိုလ္မွဴးဘရွင္၊ အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ေဆြေဆြေမာ္ စာအုပ္တိုက္၊ ဒုတိယအႀကိမ္၊ ၁၉၇၅။
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား၊ မံုေရြးစာအုပ္တိုက္၊ ၂၀၀၄။
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ပုဂံေခတ္ လူမႈေရး၊ “ေရွးျမန္မာတို႕ ဝမ္းစာရွာပံု” အခန္း၊ ရာစုသစ္စာအုပ္တိုက္၊ ၂၀၀၅။ (မူရင္း – “Economic Life of the Early Burma” by G. H. Luce၊ JBRS၊ တြဲ ၃၀၊ ပိုင္း ၁၊ ဧၿပီ ၁၉၄၀ ပါ သုေတသန စာတမ္းကို ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ တည္းျဖတ္၊ ဘာသာျပန္ သည္။)
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ “ျမန္မာ့ဓေလ့” ေဆာင္းပါး၊ The Waves မဂၢဇင္း၊ အတြဲ ၄၊ စင္တင္ဘာ၊ ၂၀၀၆။
Janice Stargardt, “The Ancient Pyu of Burma: Early Pyu cities in a man-made landscape”, Illustrated Edition, 1990.
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အဝတ္အစားကို ၾကည့္ၿပီး ယဥ္ေက်းမႈ မရွိဘူးလို႕ တသမတ္တည္းေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႕ မရပါ။ ယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ သေဘာက က်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။
လူတစ္ဦခ်င္းအရ ယဥ္ေက်းမႈကို တိုင္းတာရင္ ယဥ္ေက်းတဲ့လူမွာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ ဗဟုသုတ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး အျပဳအမူ၊ ယံုၾကည္မႈ (သို႕) ကိုးကြယ္မႈ စတာေတြနဲ႕ တိုင္းတာႏိုင္တယ္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအလုိက္ဆိုလည္း အႏုပညာ၊ စာေပ၊ ဘာသာစကား၊ ကိုယ္ကြယ္ ယံုၾကည္မႈ၊ သမိုင္း စတာေတြကို ၾကည့္ၿပီး ယဥ္ေက်းမႈျမင့္တယ္၊ နိမ့္တယ္ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ေလ့ရွိတယ္။ ဘံုတူညီတဲ့ တန္ဖိုး၊ ရည္မွန္းခ်က္၊ လူမႈဆက္ဆံေရး အျပဳအမူ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ ဓေလ့ စတာေတြကို အေျခခံၿပီး လူအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈလို႕ သတ္မွတ္ၾကတာပါ။
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အဝတ္အစားကို ၾကည့္ၿပီး ပိုၿပီး တသမတ္တည္းေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႕မရတာက အက်င့္စာရိတၱပါ။ အက်င့္စာရိတၱဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ လူပီသတဲ့ အက်င့္၊ စရိုက္၊ အျပဳအမူ နဲ႕ လူအဖြဲ႕အစည္းမွာ ရွိတဲ့ က်င့္ဝတ္၊ စည္းကမ္းေတြကို ေလးစားလိုက္နာမႈနဲ႕ ပိုသက္ဆိုင္ပါတယ္။
ဗုဒၶေဟာတဲ့
သဒၵါ – ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈရွိျခင္း၊
သီလ – ကုိယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္ႏွလုံး ေစာင့္ထိန္းျခင္း၊
စာဂ – ေပးကန္းစြန္႔ၾကဲျခင္း၊
သုတ – အၾကားအျမင္ ဗဟုသုတမ်ားျခင္း၊
ပညာ – အမွန္ကိုသိျခင္း၊
ဟီရိ – မေကာင္းမႈျပဳရမွာကို ရွက္ျခင္း၊
ၾသတၱပ – မေကာင္းမႈျပဳရမွာကုိ ေၾကာက္ရြံ႔ျခင္း ဆိုတဲ့
သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာ ခုႏွစ္ပါးတရားနဲ႕လည္း ယဥ္ေက်းမႈ၊ အက်င့္စာရိတၱကို ေဖာ္ညႊန္းႏိုင္ပါတယ္။
ကိုယ္၊ စိတ္၊ ႏွလံုး ေစာင့္ထိန္းျခင္းမွာ အဝတ္အစားဆင္ယင္မႈပါတယ္ ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘုရားသြား၊ ေက်ာင္းတက္ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ဝတ္ဆင္တဲ့ ဆင္ယင္မႈနဲ႕ ေပ်ာ္ပြဲ၊ ရႊင္ပြဲ သြားတဲ့ေနရာမွာ ဆင္ယင္ ထံုးဖြဲ႕မႈဟာ မတူညီႏိုင္ပါ။ လူေတြဟာ ေနရာ၊ဌာန၊ ရာသီဥတု အေပၚမူတည္ၿပီး လုိက္ေလ်ာညီေထြ ေျပာင္းလဲ ဝတ္စားဆင္ယင္ေလ့ရွိၾကတာ သဘာဝ ပါ။
ေပ်ာ္ပြဲ၊ ရႊင္ပြဲမွာ အေပ်ာ္ကေန အပ်က္မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းတည့္မတ္ေပးဖို႕က အဝတ္အစားတစ္ခုတည္းခ်ည္း ေဇာင္းေပးလို႕မရပါ။ ေဆးလိပ္၊ မူးယစ္ေဆးဝါး၊ အရက္ေသစာ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈ၊ မူးရစ္ရမ္းကားမႈ စတာေတြကို ေျဖာင့္မတ္ မွန္ကန္တိက်တဲ့၊ တေျပးညီျဖစ္တဲ့ တရားဥပေဒနဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ၊ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္တဲ့ အသိပညာေပးႏိုင္မႈ၊ လူငယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္း စတဲ့ တိုင္းျပည္အတြက္ ပိုမိုအေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ေဝဖန္ေထာက္ျပတာက ပိုသင့္ေလ်ာ္မယ္ ထင္ပါတယ္။
ေခတ္ရဲ႕ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈဟာ ခႏၶာကုိယ္ေဖာ္ျပမႈ အသားေပးၿပီးလွ်ပ္ေပၚေလာ္လည္ (လီ) လာေနတယ္လို႕လည္း ဆိုမရပါ။ ရင္သား၊ေပါင္တံ စတဲ့ ကုိယ္ခႏၶာကို လွစ္ဟာ ေဖာ္ျပတဲ့ စြဲေဆာင္မႈရွိေစတဲ့ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေတြဟာ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္း စရွိကတည္းက (ဗမာျပည္နဲ႕ ေျပာရင္ ပ်ဴေခတ္၊ ပုဂံ ေခတ္လို ေခတ္ေတြကတည္းက) ေခတ္အလိုက္ ပံုစံ ကြဲျပားေပမယ့္ ကိုယ္ခႏၶာအလွ ေပၚလြင္ေစတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာက ေခတ္အဆက္ဆက္ ထြန္းကားတဲ့ ဝတ္စားဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈ ပံုစံေတြမွာ ပါျမဲ ျဖစ္တယ္။
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အဝတ္အစားဝတ္ဆင္မႈနဲ႕ ဘယ္လိုမွ မပတ္သက္ဆံုး ကိစၥကေတာ့ လူတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ လြတ္လပ္ပိုင္ခြင့္၊ အခြင့္အေရးကို အာမခံတဲ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ပါ။ ဒီမိုကေရစီ စနစ္က အာမခံတဲ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္မွာ တရား၊ ဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာမႈ၊ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ တာဝန္ယူမႈက တြဲပါရပါတယ္။ ကိုယ္ရဲ႕ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ (အေျပာအဆို၊ အေနအထိုင္၊ အျပဳအမူ အားလံုးပါ ပါတယ္) က လူတစ္ဘက္သားကို အေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္ေစရ၊ မထိခိုက္ေစရ ဆိုတာ ဒီမိုကေရစီ လူေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းမွာ ရွိတဲ့ လူတိုင္းက လိုက္နာရတဲ့ လူ႕က်င့္ဝတ္ျဖစ္သလို မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ရတဲ့ တာဝန္၊ ဝတၱရားလည္း ျဖစ္တယ္။ ဝတ္စံုျပည့္ဝတ္ရမယ္လို႕ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဝတ္စံုနဲ႕မွ စားေသာက္ခြင့္ ရွိသလို၊ အဝတ္ဗလာ ေတြပဲ လာေရာက္ခြင့္ ရွိတဲ့ ကမ္းေျခမ်ိဳးမွာလည္း အဝတ္အစားမပါ၊ အဝတ္မဲ့ ေနႏိုင္မွ ဝင္ေရာက္ခြင့္ရသလိုမ်ိဳးပါ။
ေခတ္သစ္ ကမၻာရဲ႕ နည္းပညာ၊ ဆက္သြယ္ေရး တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈလာမႈနဲ႕ အတူ ကမၻာတစ္ခုလံုးရဲ႕ ကူးလူးဆက္ဆံ၊ စီပြားလုပ္ စတဲ့ ထိေတြမႈေတြဟာ လ်င္ျမန္ ျမန္ဆန္၊ က်ယ္ျပန္႕ လာရံုမက တစ္ေန႕ထက္ တစ္ေန႕လည္း ပိုမ်ားလာေနတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးမွာ ရွိေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ အေတြးေခၚ၊ ဓေလ့ထံုစံ၊ အျပဳအမႈ၊ အစားအေသာက္ ေတြဟာ ကူးလူးစပ္ယွက္ ေျပာင္းလဲလာတာမ်ားသလို ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ ဓေလ့ေတြကလည္း ေျပာင္းလဲလာၿပီး လူအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတည္းရဲ႕ ဝတ္ဆင္မႈ ဓေလ့၊ ယဥ္ေက်းမႈအတိုင္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစံုရဲ႕ ဝတ္ဆင္မႈအျဖစ္ေျပာင္းလဲလာတာ၊ တနည္းအားျဖင့္ ကမၻာပိုဆန္လာတယ္ ဆိုတာ သဘာဝ ပါလို႕ လက္ခံႏိုင္ရပါမယ္။
လူအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ အေပၚယံ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ ေျပာင္းလဲလာတာကို ျပစ္တင္ေဝဖန္ေနမယ့္အစား လူအဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုက လက္ခံႏိုင္တဲ့ (လက္ခံထားတဲ့) ယဥ္ေက်းမႈ ရွိသူ၊ လူယဥ္ေက်းလို႕ သတ္မွတ္ေစတဲ့၊ ဘုရားေဟာနဲ႕လည္းညီတဲ့ မေကာင္းမႈ ဒုစရိုက္ျပဳရမွာကို ရွက္ေၾကာက္လာေစျခင္း၊ တရားဥပေဒ၊ က်င့္ဝတ္ စည္းကမ္း ကို ေလးစာလိုက္နာလာေစျခင္း၊ အၾကားအျမင္ ဗဟုသုတမ်ား၊ အက်ိဳးအေၾကာင္း ပညာႀကီးၿပီး အမွန္ကို သိလာေစျခင္း၊ လူ႕က်င့္ဝတ္ကို သိတဲ့၊ လူပီသတဲ့ အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆို၊ အေနအထိုင္၊ ဓေလ့စရိုက္ တို႕ကို ထြန္းကားေစျခင္း၊ စတဲ့ အတြင္း စိတ္ သ႑ာန္ ရိုးသား၊ စင္ၾကယ္၊ ေျဖာင့္မတ္၊ မွန္ကန္မႈကို ဦးစားေပးၿပီး စာရိတၱ မ႑ိဳင္ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႕ေစဖို႕ မိမိကိုယ္တိုင္က (တစ္ဦးခ်င္း) ေနထိုင္က်င့္ၾကံသြားႏိုင္မွ မိမိ ယဥ္ေက်းမႈကို တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းတဲ့၊ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစံုကိုလည္း ေလးစားလက္ခံႏိုင္တဲ့ ပိုမိုေကာင္းမြန္လွပတဲ့ အနာဂတ္ရွိတဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ျဖစ္လာမွာပါ။
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
၁၅၊ ဧၿပီ၊ ၂၀၁၂
ပုဂံေခတ္ သၾကၤန္ပြဲ Photo from http://www.ask.com/wiki/Thingyan
တစ္ခ်က္ကေလးေတာင္မွမလပ္
မ်က္ေတာင္မခပ္စတမ္း
ေန႕ေန႕ညည
အားလ်ားေမွာက္လိုက္ ငုတ္တုတ္ထိုင္လုိက္နဲ႕
ေစာင့္ၾကပ္ေပးလာတဲ့
အေရွ႕ျပဳဗၺာ အေနာက္ေဂါယာက
ရိုးမညီေနာင္ …။
ျငိမ့္လိုက္သမွ်သိမ့္
သိမ့္လိုက္သမွ်ေအး
ေအးလိုက္သမွ်ျမ
ျမလိုက္သမွ်ကိုလွေနတဲ့
ဥတၱရာျဖဴးေခ်ာင္းနဲ႕
ဒကိၡဏာ ဘန္းေလာင္ေခ်ာင္း
မုိ႕တယ္ဆိုရံုေလး
ကုန္းေထြးေထြးေလးေပၚ
ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြး ျဖဴကေလးတစ္ေကာင္
ေထြးေထြးပံု႕ပံု႕ထိုင္ေနသလို
သမိုင္းဆရာေတြက
ပ်ဴဆာယာေလးတစ္ခုသို႕
မွတ္တမ္းျပဳသမို႕
ငါတို႕အတြက္ ပ်ဴကလာတဲ့ျဖဴး
အေၾကအညာက ေဆြသဟာေတြ
လာလာေလသမွ် ျဖဴးေနေအာင္သြယ္ျပထားတဲ့
လမ္းမၾကီးက တစ္စံု .. ႏွစ္ခု။
ေလေျပကေလးတျဖဴးျဖဴးမွာ
ေျမသင္းနံ႕တျဖဴးျဖဴး
ကန္သင္းေတြကျဖဴး
စပါးခင္းေတြကျဖဴး
ၾကံခင္းေတြကျဖဴး
ပဲခင္းေတြကျဖဴး
စက္ရံုအလုပ္ရံုေတြကျဖဴး
ဆည္ၾကီးေတြကျဖဴး
လမ္း … ရံုး … ေစ်းေတြကလည္းျဖဴး
ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးၾကြေနတဲ့ ဘ၀အလွေတြပါ
ျဖဴးျဖဴးျပေနတဲ့
ျဖဴးကိုျဖဴးတဲ့ …. ျဖဴး။
(ေမာင္ေခ်ာေထြး)
ထား၀ယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းကို ရႈေထာင္႔ ေလးခုမွ ျမင္ၾကည္႔ျခင္း
Posted: April 6, 2012 in ဗဟုသုတ, ေဆာင္းပါးTags: unknown
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးႏွင္႔ စက္မႈက႑ တိုးတက္မႈအတြက္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းဟာ ေထာက္ပံ႔ေရးဗဟိုခ်က္အျဖစ္ အဓိက အခန္းက႑ကေနပါ၀င္ပါတယ္ဆိုတာျငင္းလို႔ မရပါဘူး။
စီးပြားေရးဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈကို အေထာက္အကူ ျပဳေပမဲ႔၊ ဆိပ္ကမ္းတည္ေဆာက္ရာ ကမ္းေျခတေလွ်ာက္ ညစ္ညမ္းမႈကို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ျဖစ္ေပၚေစတဲ႔အျပင္ ဇီ၀မ်ဳိးစိတ္ေတြ ရွင္သန္ေနထိုင္ရာေပ်ာက္ဆံုးမႈ၊ ေဂဟစနစ္ပ်က္စီးမႈ စတဲ႔ ရလဒ္ဆိုးေတြကိုျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြကလည္း ေဒသရွိ သဘာ၀သယံဇာတမ်ားကို ေဒသခံေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္မဟုတ္ဘဲ သူတို႔ ကိုယ္က်ဳိးသက္သက္ အျမတ္ထုတ္ဖို႔ ရွိေနပါတယ္။
ၾသစေၾတးလ်အစိုးရရဲ႕ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ျပန္တဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာတစ္ခုအရ ၾသစေၾတးလ် ေရထုအတြင္း စြန္႔ပစ္လိုက္တဲ႔ ညစ္ညမ္းေရပမာဏရဲ႕ ၇၀ ရာခုိင္ႏွႈန္းဟာ ဆိပ္ကမ္းရွိ သေဘာၤမ်ားနဲ႔ ကုန္ပစၥည္းမ်ားမွ လာေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္ ။ ဒီညစ္ညမ္းတဲ႔ေရထုဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစရံုသာမက ဆိပ္ကမ္း အလုပ္သမားမ်ားအပါအ၀င္ ကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္ေနထုိုင္ၾကသူေတြကို က်န္းမာေရးထိခိုက္ေစတဲ႔ ဆိုးက်ဳိးေတြကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။
ျမန္မာႏိုင္ငံလို ဖြံၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံအတြက္ေတာ႔ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ စက္မႈဇံုတည္ေဆာက္မႈစီမံကိန္းဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမွာ ျဖစ္သလို အဆိုပါ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားဟာလည္း အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ဆက္စပ္လ်က္ ရွိပါတယ္ ။
ျမန္မာအစိုးရဟာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ လယ္သမား ဥယ်ာဥ္သမား စတဲ႔ ေျမယာေပၚ မွီတင္းရွင္သန္ၾကတဲ႔ ရြာသူရြာသားေတြ မ်ားစြာေနထိုင္တဲ႔ ေက်းရြာေတြမွာ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ စက္မႈဇံု စီမံကိန္းကို စတင္ခ႔ဲတာျဖစ္ပါတယ္ ။ အဆိုပါ စီ္မံကိန္းဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ဘက္ကမ္းရိုးတန္းေပၚမွာရွိၿပီး သာယာလွပတဲ႔ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕မွ ၁၈ မိုင္ခန္႔အကြာမွာ တည္ရွိပါတယ္။
ထား၀ယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းလို႔ အမည္ရတဲ႔ အဆိုပါ စီမံကိန္းဟာ ပထ၀ီအေနအထားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္သာ မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာ႔ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြအတြက္လည္း အလြန္ပင္အေရးပါလွပါတယ္ ။ ကပၸလီပင္လယ္အတြင္း တည္ေဆာက္မယ္႔ အဆိုပါဆိပ္ကမ္းဟာ ဥေရာပ ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင္႔ အင္ဒိုခ်ဳိင္းနားေတြၾကားမွာ တိုေတာင္းလြယ္ကူတဲ႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို ဖန္တီးေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ကီလိုမီတာေပါင္း ေျမာက္ျမားစြားေ၀းကြာသည္႔ မာလကၠာ ေရလက္ၾကားကို ျဖတ္မည္႔အစား အဆိုပါလမ္းေၾကာင္းကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင္႔ အခ်ိန္ႏွင္႔ ေလာင္စာကို သက္သာေစတဲ႔အျပင္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အက်ဳိးအျမတ္ေတြကို ရရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။
အခုလို စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အက်ဳိးအျမတ္မ်ား ရသည္႔ အတြက္ ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္သည္ဟုဆို ႏိုင္ပါသလား။ အဆိုပါ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကိုေရာ ေဒသခံ လူထုအပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား ဘယ္ေလာက္ ခံစားခြင္႔ရၾကပါသလဲ။ ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္မႈဟုဆိုရာတြင္ စီးပြားေရးတစ္ခုတည္း ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္ျခင္းကို ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္တဲ႔ အျခားေသာ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ႏွင္႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္၊ အက်ဳိးအျမတ္၊ ထိခိုက္မႈ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို အေသအခ်ာ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးရႈေထာင္႔
ထား၀ယ္ဖြံၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းအေနနဲ႔ အေရးၾကီးဆံုးနဲ႔ အထင္ရွားဆံုး ျပႆနာကေတာ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းေတြကို စီမံေဆာင္ရြက္တဲ႔ေနရာမွာ တိက်တဲ႔ဥပေဒ ထုတ္ျပန္ႏိုင္ၿခင္းမရွိေသးတာပါပဲ။ အခုလို ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းအႀကီးႀကီးေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳမီ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈကို ေလ႔လာဆန္းစစ္တဲ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြ၊ လူမႈေရးဆိုင္ရာႏွင္႔ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈကို ေလ႔လာဆန္းစစ္တဲ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကို အရင္ျပဳလုပ္ရမယ္လို႔ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေဖာ္ျပထားၿခင္းမရွိေသးပါဘူး။
ၿခံဳ၍ေျပာရလွ်င္ ေဒသခံျပည္သူလူထုအတြက္ သူတို႔မွီတင္းေနထိုင္ရွင္သန္ရာ ေျမကိုေတာင္မွ ကာကြယ္ပိုင္ခြင္႔ႏွင္႔ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ခြင္႔ကို အာမခံႏိုင္သည္႔ ဥပေဒမရွိပါဘူး။ အစိုးရအေနနဲ႔ ေျမယာေတြကို ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ သိမ္းဆည္းႏိုင္ေၾကာင္းကို ဥပေဒေၾကာင္းအရ အခြင္႔အေရးေပးထားပါတယ္။ ဒါဟာ ေဒသခံလူထုအတြက္ တံုးေအာက္က ဖားသူငယ္ပမာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သူတို႔ရဲ႕ ဘ၀ေတြ လူေနမႈစနစ္ေတြကို ေျပာင္းျပန္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္တဲ႔အျပင္ မွီတင္းရာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခုိက္ပ်က္စီးေစမယ္႔ စက္ရံုအႀကီးႀကီးေတြကို ေကာ္ပိုေရးရွင္းအႀကီးစားေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းလာခ်ိန္မွာ ေဒသခံေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ဘ၀ေတြအတြက္ ခုခံပိုင္ခြင္႔မရွိပါဘူး ။
ထိုင္းအစိုးရေရာ ျမန္မာအစိုးရပါ အဆိုပါ ေနာက္ဆက္ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြကို သိပါလ်က္နဲ႔ စီးပြားေရးအက်ဳိးအျမတ္ တစ္ခုတည္းကိုသာၾကည္႔တာေၾကာင္႔ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ႔ လူမႈေရးႏွင္႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ပ်က္စီးမႈေတြကို မသိသလို လ်စ္လ်ဴရႈထားၾကပါတယ္ ။
စီးပြားေရး ရႈေထာင္႔
မူ၀ါဒေရးရာႏွင္႔ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈမရွိတာဟာလည္း အျခားေသာ ႏိုင္ငံေတြအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေခါင္းပံုျဖတ္အျမတ္ထုတ္ရာေနရာ တစ္ခုျဖစ္လာေအာင္ ဖိတ္ေခၚေနသလို ျဖစ္ေနပါတယ္ ။ တရုတ္၊ အိႏၵိယႏွင္႔ ထိုင္းနိုင္ငံေတြက ဒီအခ်က္ကို အခြင္႔ေကာင္းယူၿပီးေတာ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း တိုက္ရိုက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြကို ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။
ထုိင္းႏိုင္ငံမွ ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီႀကီးတစ္ခုျဖစ္တဲ႔ ‘အိုင္တီဒီ’ ဟာ ျမန္မာ႔ဆိပ္ကမ္းမွာ ေဒၚလာဘီလီယံခ်ီ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံဖို႔ ေဆာင္ရြက္ေနပါၿပီ ။အဆုိပါ ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းႏွင္႔ စက္မႈဇံုစီမံကိန္းဟာလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံအတြက္ လိုအပ္တဲ႔ စြမ္းအင္အပါအ၀င္ အျခားစက္မႈက႑ဆိုင္ရာ အက်ဳိးအျမတ္ေတြကို ဖန္တီးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို စီမံကိန္းေတြကို ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေဆာင္ရြက္မည္ဆိုလွ်င္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခုိက္မႈေလ႔လာဆန္းစစ္ခ်က္ အပါအ၀င္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြကို စီမံကိန္းမတိုင္မီၿပဳလုပ္ရပါတယ္ ။ ေလထု ေရထုညစ္ညမ္းမႈအပါအ၀င္ ေဒသခံလူထုရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကို ထိခိုက္ပ်က္စီးႏိုင္တယ္လို႔ ေဒသခံေတြက ခိုင္ခိုင္မာမာတင္ၿပႏိုင္ရင္ စီမံကိန္းေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင္႔မရၾကပါဘူး။
အခုဆိုရင္ အဆိုပါ ထိုင္းကုမၸဏီဟာ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ တည္ေဆာက္လို႔မရတဲ႔ ညစ္ညမ္းတဲ႔ စက္ရံုေတြပါတဲ႔ စီမံကိန္းေတြကို လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင္႔၊ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြကို စီမံခန္႔ခြဲရာမွာ ေဒသခံလူေတြက ပါ၀င္ေျပာဆို ဆံုးျဖတ္ခြင္႔ စတဲ႔ အခြင္႔အေရးေတြ မရွိေသးတဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လာေရာက္တည္ေဆာက္ေတာ႔မွာျဖစ္ပါတယ္။
ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းစီမံကိန္းဟာ အလုပ္အကိုင္အခြင္႔အလမ္း ေျမာက္ျမားစြားကို ဖန္တီးေပးမွာမလြဲဧကန္ ျဖစ္သလို အဆိုပါေဒသမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ႔ လယ္သမား ဥယ်ာဥ္သမား ငါးဖမ္းသမားတို႔ရဲ႕ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း အလုပ္အကိုင္ေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္မွာလည္း ေသခ်ာေနပါတယ္ ။
ႏိုင္ငံျခားမွ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမားေျမာက္ျမားစြာ ၀င္ေရာက္လာၿပီး ေဒသခံေတြအတြက္ကေတာ႔ အလုပ္ၾကမ္းႏွင္႔ ေန႔စား အလုပ္အကိုင္ေတြကို ေစ်းေပါေပါနဲ႔ လုပ္ကိုင္ၾကရပါလိမ္႔မယ္။ လိုအပ္တဲ႔ စြမ္းရည္နဲ႕ အရည္အခ်င္းမရွိဆိုေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ၿဖင္႔ ေဒသခံမ်ားအတြက္ အနည္းငယ္ေသာ အလုပ္အကိုင္သာ ရႏိုင္ၿပီး အမ်ားစုအတြက္ေတာ႔ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာကို ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်ေနထိုင္ရပါလိမ္႔မယ္။
လူမႈေရးရႈေထာင္႔
ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းစီမံကိန္းေၾကာင္႔ အခုဆိုရင္စီမံကိန္း ဧရိယာအတြင္းေနထိုင္တဲ႔ လူေတြေျပာင္းေရႊ႕ေနၾကရသလို မၾကာမီအခ်ိန္အတြင္းမွာလည္း ေထာင္ေသာင္းခ်ီေျပာင္းေရႊ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသခံေတြဆီက ေျမယာေတြကုိ အတင္းအဓမၼသိမ္းယူမႈဟာ ထား၀ယ္ေဒသမွေဒသခံထား၀ယ္လူမ်ဳိးေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံအျခားေဒသ (သို႔မဟုတ္) ထိုင္း ႏိုင္ငံသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ၾကေအာင္ ဖိအားေပးလ်က္ရွိပါတယ္။
ေဒသခံေတြရဲ႕ သေဘာဆႏၵမပါ ေလ်ာ္ေၾကးတစ္စံုတစ္ရာ ေပးအပ္ျခင္းမရွိတဲ႔ ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ ၊ ေနထိုင္မယ္႔ အိမ္ယာဖန္တီးေပးျခင္းမရွိေသးဘဲ အတင္းအဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းေစမႈေတြက ေဒသခံေတြကို လူမႈေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြၾကား နစ္ျမဳပ္ေစပါတယ္ ။
ေျမယာမဲ႔ျဖစ္သြားတဲ႔ ေဒသခံေတြအတြက္ ရရာအလုပ္အကိုင္ကို လုပ္ခနည္းနည္းျဖင္႔ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကရ ပါေတာ႔မယ္ ။ ဒါဟာ အစိုးရအတြက္ စီမံကိန္းေတြကို ေစ်းေပါေပါျဖင္႔ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ လုပ္ကိုင္ေလ႔ရွိတဲ႔ ဗ်ဴဟာတစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္ ။
အျခားထင္ရွားတဲ႔ ဆိုးက်ဳိးကေတာ႔ စက္မႈဇံုမွ ထြက္ရွိလာတဲ႔ ဓာတုပစၥည္းမ်ားေၾကာင္႔ ေဒသခံလူထုရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ဆိုး၀ါးစြာ ထိခိုက္ေစျခင္းျဖစ္ပါတယ္ ။ ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းစီမံကိန္းဟာ လြတ္လပ္တဲ႔ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြက ျပဳလုပ္ထားတဲ႔ EIA , SIA , HIA မရွိတဲ႔အတြက္ မၾကာမီ ဒီစီမံကိန္းရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြကို ေဒသခံ ထား၀ယ္လူမ်ဳိးေတြ ခံစားၾကရေတာ႔မွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။
ဥပမာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ Mab Ta Phut စက္မႈဇံုမွာ စက္ရံုေတြကို လည္ပတ္ၿပီး ၁၀ ႏွစ္အၾကာမွာ စက္ရံုက ထုတ္လႊတ္တဲ႔ အဆိပ္သင္႔ ဓာတုပစၥည္းေတြေၾကာင္႔ အဆိုပါေဒသရွိ ေလထု၊ ေရထုႏွင္႔ ေျမဆီလႊာမ်ား အႀကီးအက်ယ္ ထိခုိက္ပ်က္စီးညစ္ညမ္းေစၿပီး ေဒသခံမ်ားမွာလည္း အသက္ရႈဴလမ္းေၾကာင္း ၊ အာရံုေၾကာ ၊မ်ဳိးပြားမႈ ၊ ၾကြက္သားစနစ္စ တာေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ႔ ေရာဂါေတြကို ခံစားေနရပါတယ္ ။ အဆိုးဆံုးကေတာ႔ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းႏွင္႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကစဥ္႔ကလ်ားျဖစ္ပြားသည္႔ႏႈန္း အလြန္သိသာစြာ တိုးပြားလာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ရႈေထာင္႔
စီးပြားေရး တိုးတက္မႈကို ေရွးရႈရင္းျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ႔ ဥပေဒေတြ မရွိေသးတာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္းလွပါတယ္ ။ အခုလို ဥပေဒေတြမရွိတဲ႔အတြက္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ စက္မႈဇံုတည္ေဆာက္မႈဟာလည္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြကို အဆမတန္ တိုးပြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆိပ္ကမ္းတည္ေဆာက္ရာ သန္႔ရွင္းလွပတဲ႔ ကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္ဟာ အက်ည္းတန္ညစ္ညမ္းသြားပါလိမ္႔မယ္။ လယ္သမားေတြနဲ႔ ငါးဖမ္းသမားေတြ မွီတင္းရာ ေဂဟစနစ္ဟာလည္း ပ်က္စီးပါလိမ္႔မယ္။ သဘာ၀အတိုင္းတည္ရွိေနတဲ႔ သန္႔စင္ေကာင္းမြန္တဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္ဟာ ညစ္ညမ္းတဲ႔ ေလေတြထုတ္လႊတ္တဲ႔ ေလာင္စာသန္႔စင္တဲ႔ စက္ရံု၊ ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရံုေတြနဲ႔ အစားထိုးခံရပါလိမ္႔မယ္။
စီမံကိန္း ဧရိယာအတြင္းသာမက ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ေဖာက္လုပ္ေနေသာ လမ္းတေလွ်ာက္ သစ္ပင္အႀကီးအက်ယ္ ခုတ္လွဲခံရၿပီး သစ္ေတာၿပဳန္းတီးမႈကို အမ်ားႀကီးျဖစ္ေပၚေစပါမယ္။ ဒီသစ္ေတာေတြဟာ ေဒသခံေတြအတြက္သာမက တစ္ကမၻာလံုးအတြက္ အလြန္ကို အေရးပါလွပါတယ္။ သစ္ေတာေတြက ေျမဆီလႊာကို ထိန္းသိမ္းေပးပါတယ္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို စုပ္ယူၿပီး လူေတြအတြက္ အသံုး၀င္လွတဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို ျပန္လည္ထုတ္ေပးပါတယ္။ ရာသီဥတုကို ထိန္းညွိေပးၿပီး ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈကို ေလွ်ာ႔ခ်ေစႏိုင္ပါတယ္။
Rayong ခရိုင္ရွိ Mab Ta Phut ေဒသမွာ ျဖစ္ပြားခဲ႔တဲ႔ အေျခအေနကိုေလ႔လာၾကည္႔ရင္ ထား၀ယ္မွာလည္း အလားတူ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာမယ္ဆိုတာ ေသခ်ာေနပါတယ္ ။ စက္ရံုေတြကတရားမ၀င္ ထုတ္လႊတ္တဲ႔ အညစ္အေၾကးေတြေၾကာင္႔ ေျမဆီလႊာေတြ သံုးလို႔မရေအာင္ပ်က္စီးရသလို ေရေတြလည္း သံုးလို႔မရေအာင္ ညစ္ညမ္းကုန္ပါတယ္။
ဒီေရေတြဟာ ေျမာင္းေတြ ေရကန္ေတြမွတဆင္႔ ျမစ္ေခ်ာင္းစနစ္ထဲသို႔ ေရာက္ရွိၿပီး စက္မႈဇံု ဧရိယာအတြင္း ေနထိုင္တဲ႔ေဒသခံေတြအတြက္ အဆိပ္သင္႔ေရေတြ ျဖစ္သြားေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင္႔ ေဒသခံေတြဟာ သန္႔ရွင္းေသာေရကို ေစ်းႀကီးေပး၀ယ္သံုးရပါတယ္။ စက္ရံုေတြက ထြက္တဲ႔ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆုိဒ္ပမာဏ အလြန္ျမင္႔မားမႈေၾကာင္႔ အက္ဆစ္မိုးမ်ားရြာသြန္းသည္႔အျပင္ သီးႏွံမ်ားလည္း စားလို႔မရ ေရာင္းလို႔မရျဖစ္ေအာင္ ပ်က္စီးသြားပါတယ္။
ဒါေၾကာင္႔ အဆိပ္သင္႔စက္မႈဇံုစီမံကိန္းဟာ အခုမ်ဳိးဆက္ကိုသာမက ေနာက္မ်ဳိးဆက္ေတြအတြက္ပါ အဖိုးတန္လွတဲ႔ ေဂဟစနစ္ၾကီးကို ဖ်က္ဆီးလ်က္ရွိပါတယ္ ။
အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ ထား၀ယ္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းဟာ အစိုးရအတြက္ အေရးပါတဲ႔ ေျခတစ္လွမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚလာသန္းခ်ီတဲ႔ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ အေထာက္အပံ႔တစ္ခု ျဖစ္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင္႔ရပါတယ္။
သို႔ေသာ္ျငားလည္း အစိုးရရဲ႕မူ၀ါဒေရးရာ အားနည္းမႈ၊ လူ႔အခြင္႔အေရးဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို လ်စ္လ်ဴရႈမႈ၊ ပြင္႔လင္းျမင္သာမႈ မရွိမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈအားနည္းမႈ နဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အဂတိလိုက္စားမႈတို႔ေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးမႈဆိုးက်ဳိးမ်ားဟာ ေကာင္းက်ဳိးထက္ ပိုမိုမ်ားျပားေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင္႔ အဆုိပါ ေရနက္ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ စက္မႈဇံုစီမံကိန္းဟာ ေရရွည္ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္႔ အစိမ္းေရာင္ ဖြံၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းတစ္ခု ျဖစ္ေစဖို႔ အစိုးရအေနနဲ႔ ေဒသခံ လူထုအပါအ၀င္ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၊ အစိုးရမဟုတ္ ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၊ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈနဲ႔ အေသအခ်ာေလ႔လာသံုးသပ္ၿပီးမွ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ သင္႔မသင္႔ ဆံုးျဖတ္ေစလိုပါတယ္။
သုခသခင္
(ေမာကၡမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)
၁။သုတိ အၾကားအျမင္အတတ္
၂။သုမၼဳတိ ဓမၼသတ္အတတ္
၃။သခ်ၤာ သခ်ၤာအေရအတြက္အတတ္
၄။ေယာဂါ တံစည္းစူးေစာက္လက္သမားအတတ္
၅။နီတိ နီတိက်မ္းအတတ္
၆။ဝိေသသကယာယီ ယၾတာအတတ္
၇။ဂႏၵဗၺာ ေစာင္းညွင္းဝါဂီနစ္အတတ္
၈။ဂဏိတာ ဂဏန္းတြက္ခ်က္မငအတတ္
၉။ဓႏုေဗဒါ ေလးအတတ္
၁၀။ပုရဏာ ေရွးစကားေဟာင္းက်မ္းအတတ္
၁၁။တိကိစၦယ ေဆးအတတ္
၁၂။ကၠုတိဟာသ ရယ္ရႊင္ဖြယ္ဟာသအတတ္
၁၃။ေဇာတိ ေဗဒင္အတတ္
၁၄။မာယာ လွည့္ပတ္မႈအတတ္
၁၅။ဆႏၵတိ ဆန္က်မ္းအတတ္
၁၆။ေကတု သံတမန္အတတ္
၁၇။မႏၱာအတတ္ မႏၱန္အတတ္
၁၈။သဒၵါအတတ္ သဒၵါက်မ္းအတတ္တုိ႔ျဖစ္ၾကပါတယ္
ကၽြန္ေတာ္တို႕ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသားအားလံုး စုေပါင္းေနထိုင္ၾကရာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏူိင္ငံေတာ္ၾကီးကို “အမိျမန္မာႏူိင္ငံေတာ္” ဟု မိခင္တစ္ဦးႏွင့္ခိုင္းႏွိဳင္းတင္စားေလ့ရွိၾကပါသည္။
ထို႕ေၾကာင့္ပင္ ျမန္မာႏူိင္ငံ တစ္နံတစ္လ်ား၊ ျမိဳ႕ျပ၊ ေက်းလက္၊ ေတာင္ေပၚေျမျပန္႕မက်န္ ေနထိုင္ၾကေသာ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ တိုင္းရင္းသားအားလံုးတို႕မွာ အမိေျမမွ ေမြးဖြားလာေသာ ေသြးရင္းသားရင္း ေဆြမ်ိဳးရင္းခ်ာမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဆိုလွ်င္ မွားမည္မထင္ေပ။ အမိျမန္မာႏူိင္ငံေတာ္ၾကီးအတြင္း တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုတို႕ ေရာေႏွာျဖန္႕က်က္ စုေ၀းေနထိုင္ရာေဒသမ်ားကို တိုင္း (၇)တိုင္း၊ ျပည္နယ္ (၇)ခုျဖင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားခဲ့ျပီး ထိုတိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္ၾကီးမ်ား တစ္ခုစီတြင္ ထပ္မံ၍ ခရိုင္၊ ျမိဳ႕နယ္၊ ေက်းရြာအုပ္စု စသည္႕ျဖင့္ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ထားေလသည္။
ထိုသို႕အဆင့္ဆင့္ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ထားရာတြင္ တိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္တုိ႕မွာ ခရိုင္အဆင့္ထက္ပိုမိုၾကီးမားသလို ခရိုင္အဆင့္မွာ ျမိဳ႕နယ္အဆင့္ထက္ ပိုမိုၾကီးမားေလသည္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႕အားလံုး သိရွိနားလည္ထားၾကျပီးျဖစ္သည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေနထိုင္ရာ ျဖဴးျမိဳ႕ေလးမွာ ျမိဳ႕နယ္အဆင့္ရွိေသာျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္၍၊ ပဲခူးတိုင္း “ေတာင္ငူခရိုင္” ထဲတြင္ပါ၀င္ေသာ ျမိဳ႕နယ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ခရိုင္အဆင့္၊ ျမိဳ႕နယ္အဆင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္အရ ေတာင္ငူျမိဳ႕သည္ ျဖဴးျမိဳ႕ထက္ ၾကီးမားေသာ ျမိဳ႕ၾကီးတစ္ျမိဳ႕ျဖစ္သလို လက္ေတြ႕အားျဖင့္လည္း ေတာင္ငူျမိဳ႕ၾကီးမွာ အစစ အရာရာ ျဖဴးျမိဳ႕ထက္ ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕ေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ပင္ “ျဖဴးျမိဳ႕” မွာ “ေတာင္ငူျမိဳ႕” ၏ ညီငယ္ေလးတစ္ဦးပမာျဖစ္၍ ေတာင္ငူသည္ ျဖဴးျမိဳ႕၏ အစ္ကိုၾကီးတစ္ဦးဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။
ကၽြန္ေတာ္၏ ပင္ကိုဗီဇ၀ါသနာအရ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕၏ ျဖစ္တည္မွဳသမိုင္းမ်ားကို စူးစမ္းေလ့လာရန္ စိတ္၀င္စားေလ့ရွိသူျဖစ္ရာ ကၽြန္ေတာ္၏ျမိဳ႕ျဖစ္ေသာ “ျဖဴးျမိဳ႕” ေလး၏ ျဖစ္တည္မွဳသမိုင္းကို စိတ္၀င္စားစြာ လက္လွမ္းမွီသေလာက္ စူးစမ္းေလ့လာရွာေဖြၾကည္႕ခဲ့သလို ကိုယ့္ေဒသ၊ ကိုယ့္ခရိုင္ျမိဳ႕ျဖစ္ေသာ “ေတာင္ငူ” ျမိဳ႕၏ ျဖစ္တည္မွဳသမိုင္းကိုလည္း လက္လွမ္းမွီသမွ် ရွာေဖြေလ့လာၾကည္႕မိခဲ့ပါသည္။
အမွန္စင္စစ္ ကၽြန္ေတာ္တို႕၏ ခရိုင္ျမိဳ႕ၾကီးတစ္ျမိဳ႕ျဖစ္ေသာ “ေတာင္ငူျမိဳ႕” မွာ နယ္နယ္ရရ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာ့သမိုင္းရာဇ၀င္တြင္ “ဒုတိယျမန္မာႏူိင္ငံေတာ္၊ ေတာင္ငူေခတ္” ဟူ၍ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို မွတ္တမ္းတင္ခံရသည့္ သမိုင္း၀င္ျမိဳ႕ၾကီးတစ္ျမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလ လူအမ်ား၏ ပါးစပ္ဖ်ားတြင္ “ေကတုမတီ ေတာင္ငူ” ဟု နာမည္ႏွစ္လံုးကို တြဲစပ္၍ ေခၚဆိုၾကေသာ္လည္း ရာဇ၀င္ထဲက ေတာင္ငူ ႏွင့္ ရာဇ၀င္ထဲက ေကတုမတီကို ခြဲခြဲျခားျခား၊ ကြဲကြဲျပားျပားသိဖုိ႕လိုပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ျမင္ေတြ႕ေနရသည့္ ေတာင္ငူျမိဳ႕ၾကီးမွာ ရာဇ၀င္ထဲက ေတာင္ငူမဟုတ္ေပ ရာဇ၀င္ထဲက “ေကတုမတီျမိဳ႕ေဟာင္း” ေနရာတြင္ တည္ထားသည့္ “ေတာင္ငူ” သာျဖစ္ေလသည္။
လက္ရွိ ေတာင္ငူျမိဳ႕ေနရာတြင္ ရွိခဲ့ေသာ ရာဇ၀င္ထဲက ေကတုမတီျမိဳ႕ကို သကၠရာဇ္(၈၇၂)ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည္႕ေန႕တြင္ “မင္းၾကီးညိဳ” က တည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ မင္းၾကီးညိဳမွာ ပုဂံမွနန္းက်ဘုရင္ ေက်ာ္စြာႏွင့္ မိုးညွင္းမင္းတရားတို႕၏ အႏြယ္အဆက္ျဖစ္သည္။ သူသည္ ပထမဦးဆံုး ျမ၀တီျမိဳ႕ကို တည္ေထာင္သူျဖစ္ျပီး ေနာင္တြင္ ဒြါရာ၀တီျမိဳ႕တည္နန္းတည္ဘုရင္ မင္းၾကီးညိဳ ျဖစ္လာသည္။ (၈၅၃)ခုႏွစ္တြင္ ဒြါရ၀တီျမိဳ႕ေနျပည္ကို မြန္တို႕၀ိုင္း၀န္းတိုက္ခိုက္ရာ မင္းၾကီးညိဳက ေကာင္းစြာခုခံတြန္းလွန္ႏူိင္ခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အင္း၀ဘုရင္ “ဒုတိယ မင္းေခါင္” က မင္းၾကီးညိဳကို “မဟာသီရိ ေဇယ်သူရ” ဘြဲ႕ျဖင့္ မင္းေျမာက္တန္ဆာငါးပါး ခ်ီးျမွင့္သည္။
ထိုမွတဆင့္ ေအာင္ပြဲအလီလီရခဲ့ေသာ မင္းၾကီးညိဳသည္ လက္ရွိေတာင္ငူျမိဳ႕တည္ေနရာတြင္ ေကတုမတီႏူိင္ငံေတာ္ၾကီးကို တည္ေထာင္ေလသည္။ ရာဇ၀င္ထဲက “ေတာင္ငူ” မွာ “ေကတုမတီ” ထက္ မ်ားစြာေစာေလသည္။ ေတာင္ငူျမိဳ႕ကို သကၠရာဇ္(၆၄၁) ခုႏွစ္တြင္ “သ၀ဥ္ၾကီး” ႏွင့္ “သ၀ဥ္ငယ္” ညီေနာင္တို႕က တည္ခဲ့သည္ဟု မွန္နန္းရာဇ၀င္က ဆိုသည္။
အခါတပါး၌ ပုဂံျပည္႕ရွင္ နရပတိစည္သူမင္းၾကီးမွာ အထက္အညာရွိ ေရႊၾကက္ယက္ႏွင့္ ေရႊၾကက္က်ဘုရား ႏွစ္ဆူကို ဖူးေျမာ္ရန္ ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း ေရႊေဖာင္ေတာ္ျဖင့္ အထက္သို႕ ဆန္တတ္လာရာ မိေခ်ာင္းၾကီးတစ္ေကာင္က ေဖာင္ေတာ္ကို ေက်ာကုန္းျဖင့္ထမ္းပိုးျပီး ရန္မူေလသည္။ ထိုမိေက်ာင္းၾကီး၏ ရန္ကို “ရန္မာန္ငေထြး” က ေရထဲဆင္းျပီး တိုက္ခိုက္ေအာင္ႏူိင္ကာ ကာကြယ္ေပးခဲ့သျဖင့္ နရပတိစည္သူမင္းက အားရေတာ္မူျပီး သားေတာ္ေဇယ်သိခၤ၏ ႏွမေတာ္ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ဆက္ေစကာ “အနႏၲသူရိယ” ဟူေသာဘြဲ႕ကို အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ တစ္ခါတြင္ နရပတိစည္သူမင္း တိုင္းခန္းလွည္႕လည္ရာမွ ဤေဇယ်၀ဎုတိုင္းသုိ႕ ေရာက္လာျပီး “တရတည္ညီေနာင္ဘုရားႏွင့္ ေက်ာက္ေဆာင္ညီေနာင္”ဘုရားမ်ား ျပိဳပ်က္ေနသည္ကို ဖူးျမင္ရေလရာ အနႏၲသူရိယအမတ္အား ထိုဘုရားမ်ားကို ျပဳျပင္ရန္ လႊဲအပ္ေတာ္မူျပီး ဆြာေခ်ာင္းကမ္းပါးေပၚရွိ ကမ္းပါးျမင့္ရြာကို အပိုင္စားေပးေလသည္။
ထိုကမ္းပါးျမင့္ရြာမွာ ဆြာေခ်ာင္းအတတ္ ေတာင္ငယ္အငူတစ္ခုတြင္ရွိေလသည္။ အနႏၲသူရိယအမတ္၏ ၾကင္ရာေတာ္ မင္းသမီးက သားေတာ္ “မင္းလွေစာ” ကို ဖြားျမင္ျပီး မင္းလွေစာ အရြယ္ေရာက္ေသာအခါ လက္ထပ္ထိမ္းျမားျပန္ေသာ္ “သ၀န္လကၤ်ာ” ကိုဖြားျမင္ျပန္ေလသည္။ သ၀န္လကၤ်ာ၏ လံု႕လဥႆဟေၾကာင့္ ကမ္းပါးျမင့္ရြာၾကီးမွာ ဆန္ေရစပါး ေပါမ်ားၾကြယ္၀ျပီး လူေနအိမ္ေျခအမ်ားလည္း တိုးပြားလာကာ မင္းေနျပည္ေတာ္ၾကီးသဖြယ္ စည္ကားလာေတာ့သည္။ ကမ္းပါးျမင့္ရြာၾကီး၏ ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ေဇာ္မွဳေၾကာင့္ မုတၱမတိုင္းကို အုပ္စိုးေသာ မြန္မင္း “၀ါရီရွဳ” မွာ စိုးရြံ႕ထိပ္လန္႕လာကာ ကမ္းပါးျမင့္ရြာၾကီးကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေလသည္။ ထိုသို႕တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေလရာတြင္ ကမ္းပါျမင့္ရြာ ပတ္၀န္းက်င္၌ ခ်ံဳႏြယ္မ်ားေစးပ်စ္ထူထပ္ေသာေၾကာင့္ မြန္တို႕တိုက္ခိုက္၍ မရဘဲျဖစ္ေနရာ ရြာပတ္လည္ေစးပ်စ္ေတာကို ေရႊေငြမ်ားစြာၾကဲခ်ျပီး ထိုေရႊေငြမ်ားကို ရြာသားတို႕က ေတာထြင္ယူေလရာ လြင္ျပင္ျဖစ္ေလမွ အၾကိမ္ၾကိမ္တိုက္ခိုက္၍ ေအာင္ေတာ္မူသည္။
မြန္မင္း ၀ါရီရွဳက သ၀န္လကၤ်ာႏွင့္အတူ သူ၏သားေတာ္ႏွစ္ပါးျဖစ္ေသာ “သ၀န္ၾကီး” ႏွင့္ “သ၀န္ငယ္” သ၀န္ညီေနာင္ႏွစ္ပါးတို႕ကိုပါ ေဆာင္ယူ၍ ေရွးယခင္ကာလက “ပ်ဴရြာ” ဟုေခၚေသာ ရြာၾကီးတစ္ရြာတြင္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားခဲ့ေလသည္။
ပ်ဴရြာ (ကာလေရႊ႕လ်ားေသာအခါ ျဖဴးရြာ) ၌ သ၀န္လကၤ်ာကြယ္လြန္ေသာအခါ သ၀န္ၾကီးႏွင့္ သ၀န္ငယ္သားေတာ္ႏွစ္ပါးတို႕မွာ ဖခမည္းေတာ္မွားၾကားသည့္အတိုင္း အခြင့္သာခ်ိန္၌ မြန္တို႕လက္မွ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္၍ ေပါင္းေလာင္းျမစ္အတိုင္း ဆန္တတ္ကာ ေခ်ာင္းတက္တစ္ခုအတိုင္း လိုက္သြားျပီး ေတာင္ငယ္တစ္ခု၏ အငူရွိေသာေနရာတြင္ ျမိဳ႕တည္ေလသည္။ ထိုေတာင္၏ အငူအစြန္းမွျမိဳ႕ကိုပင္ ေတာင္ငူဟု ေခၚတြင္ေလေတာ့သည္။ အမွန္စင္စစ္ ဖခင္ျဖစ္သူ သ၀န္လကၤ်ာမွာၾကားသည္မွာ ဆြာေခ်ာင္းအတက္မွ ေတာင္ငယ္အငူတြင္ ျမိဳ႕တည္ရန္ျဖစ္ေသာ္လည္း သ၀န္ညီေနာင္မွာ အမွတ္မ်ား၍ ခေပါင္းေခ်ာင္းအတက္မွ ေတာင္ငယ္ အငူတြင္ ျမိဳ႕တည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုေတာင္ငူအရပ္မွာ လက္ရွိေတာင္ငူျမိဳ႕၏ အေနာက္ဘက္ (၁) မိုင္ခန္႕အကြာ ၾကက္ရိုးပင္ရြာအနီး၌ ေတာျဖစ္ေနေသာ ေနရာသာျဖစ္ေလသည္။
မြန္မင္း ၀ါရီရွဳက သ၀န္လကၤ်ာႏွင့္ သားေတာ္ ႏွစ္ပါး သ၀န္ညီေနာင္တို႕ကို ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားခဲ့သည့္ မြန္တို႕ေက်းရြာ ပ်ဴရြာဆိုသည္ကား လက္ရွိကၽြန္ေတာ္တို႕ေနထိုင္ရာ ျဖဴးျမိဳ႕ပင္တည္း။
မင္းဒိဗၺ
ေရႊလက္ဆင့္မဂၢဇင္းမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
တစ္ေလွတည္းစီးေပမယ့္
တစ္ခရီးတည္းမဟုတ္။
ကမ္းမွာဆံု
ေလွၾကံဳစီး
ကုန္းေပါင္ေရအခ်မွာ
ေျခအက်မမွန္ေတာ့
နစ္ေပါ့ေရစီး …. ။
ေစာလူးႏူိင္(ေတာင္ငူ)
ေရႊလက္ဆင့္မဂၢဇင္းမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
အယူမတိမ္းပါနဲ႕
အျဖဴအစိမ္းကိုတဲ့ ၀တ္ကာဆင္
ကမာၻမွာ ဆရာေဟ့လို႕
၀င့္ၾကြားေစခ်င္။
ေလာကရဲ႕အလွဂုဏ္ဆင္
ထာ၀စဥ္တင့္တယ္ဖို႕
ျမတ္ဆရာသခင္မ်ားရယ္
ၾကိဳးစားပါစို႕။
ေမာင္ဖူးငံု (ကညြတ္ကြင္း)
ေရႊလက္ဆင့္ မဂၢဇင္းမွကူးယူးေဖာ္ျပပါသည္။
(၁၁)ၾကိမ္ေျမာက္ ျမတ္ဆရာပူေဇာ္ပြဲ အ.ထ.က(၁)ျဖဴးျမိဳ႕ (၁၆.၁.၂၀၁၁) (တနဂၤေႏြေန႕)
Posted: October 16, 2011 in မွတ္တမ္း
ျဖဴးျမိဳ႕ 